Veelgestelde vragen

Wikipedia beschrijft de kinderpsychologie (ontwikkelingspsychologie) als volgt: 

‘De ontwikkelingspsychologie bestudeert gedrag, denken en beleven van mensen in de verschillende levensfasen, vanaf de geboorte tot aan het einde van het leven. Aanvankelijk richtte men zich alleen op de ontwikkeling van baby tot volwassene, de periode van grootste ontwikkeling en verandering. Toen noemde men het nog ‘kinderpsychologie’ en ‘puberteitspsychologie’. Maar omdat in deze termen het aspect van de voortdurende ontwikkeling en verandering van gedrag, denken en beleven, onvoldoende tot uiting kwam, en men juist geïnteresseerd was in de oorzaken en gevolgen van die ontwikkelingen, is men de term ‘ontwikkelingspsychologie’ gaan verkiezen’.

In de praktijk betekent dit in dat een kinderpsycholoog zich bezighoudt met de ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 0-21 jaar en kinderen en ouders begeleidt als er in deze ontwikkeling iets niet helemaal soepel verloopt.

Ouders kunnen bij een kinderpsycholoog terecht als er vragen zijn over de ontwikkeling van hun kind, maar ook scholen kunnen advies inwinnen als er zorgen zijn over de ontwikkeling van een bepaalde leerling. Een kinderpsycholoog kan dan besluiten tot het doen van diagnostisch onderzoek (zie ook: hier) om een helder beeld te krijgen van de problematiek, of er kan meteen een begeleidingstraject worden gestart. Deze begeleiding kan in de vorm van (oplossingsgerichte) gesprekken met kinderen of de kinderpsycholoog kan ouders advies geven met betrekking tot doorverwijzen naar bijvoorbeeld de tweede lijn.

Kinderen kunnen met een kinderpsycholoog praten over onderwerpen die hen bezighouden, zoals onzeker zijn, de scheiding van ouders, rouwverwerking en verlies, angsten, et cetera.

Samen met het kind en ouders werkt een kinderpsycholoog aan een oplossing voor het probleem dat wordt ervaren. Als de problemen (ook) liggen op school, verdient het de voorkeur dat ook school (deels) betrokken is bij de begeleiding.

Wikipedia beschrijft de orthopedagogiek als volgt:

‘De orthopedagogiek houdt zich bezig met de problematische leer- en opvoedingssituaties van kinderen en jeugdigen. Het betreft een specialisatie in de pedagogiek die zich bezighoudt met de opvoeding van het afwijkende of gehandicapte kind’.

In de praktijk betekent dit dat een orthopedagoog zich, naast het adviseren van ouders over ‘normale’ opvoedssituaties, ook bezighoudt met het begeleiden van kinderen (en hun ouders) bij wie de ontwikkeling of opvoedsituatie anders verloopt.

Dit is bijvoorbeeld het geval bij kinderen met een verstandelijke handicap, of kinderen met ADHD of autisme. Maar ook kinderen die bijvoorbeeld hoogbegaafd zijn ontwikkelen zich anders dan ‘gemiddeld’ en ouders van deze kinderen kunnen daarom soms wel wat extra ondersteuning gebruiken bij het opvoeden.

Ouders van deze kinderen ervaren vaak meer uitdaging in de opvoeding en kunnen met behulp van een orthopedagoog werken aan bepaalde opvoedvaardigheden die hen in staat stellen hun kind optimaal te begeleiden in zijn/haar ontwikkeling.

Daarnaast kan een orthopedagoog advies worden gevraagd bij leer- of gedragsproblemen op school.

Vanwege de uitgebreide kennis over ontwikkeling van kinderen en omgevingsfactoren die daar mogelijk van invloed op zijn, kan een orthopedagoog worden ingezet voor het geven van workshops, presentaties en het voorzitten van informatieavonden met onderwerpen gerelateerd aan het vakgebied. Daarbij kan gedacht worden aan onderwerpen als: zindelijk worden, opvoeden van pubers, grenzen stellen, omgaan met peuters, het motiveren van kinderen, et cetera.

Naast begeleiding en advies kan een orthopedagoog ook diagnostiek verrichten zoals het afnemen van een intelligentieonderzoek, onderzoek naar aandachtsfuncties, of onderzoek naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Zie ook: hier

Wij proberen in alles wat wij doen (gesprekken, begeleiding, onderzoek, advies) te focussen op dat wat goed gaat, in plaats van op wat er niet goed gaat. Natuurlijk betekent dit niet dat er geen problemen kunnen/mogen zijn, of dat wij deze bagatelliseren. Echter, vaak is het constructiever om (ook) te kijken naar wat de sterke kanten zijn, dan alleen maar te kijken naar wat er niet goed gaat en dit trachten te ‘repareren’. Sterke kanten kunnen vaak heel goed worden ingezet ter compensatie. Bovendien functioneert een kind het meest optimaal wanneer het lekker in zijn/haar vel zit en zelfvertrouwen heeft. Dit lukt alleen wanneer ook positieve punten worden benadrukt. Ook voor de omgeving (ouders en school) kan het veel lucht geven wanneer in beeld is dat er eigenlijk ook heel veel gewoon goed gaat.

Nee, wij geven kinderen geen diagnose. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom een kind moeite heeft met sociaal contact, snel afgeleid is of heel druk kan reageren. Wij proberen te achterhalen waar die symptomen vandaan komen en of er bijvoorbeeld iets  in de omgeving is dat dit gedrag opwekt/versterkt. Op basis van informatie die wij verzamelen (o.a. door gesprekken met ouders/school, of diagnostische onderzoek) formuleren wij een passend advies. Als wij denken dat er meer nodig is, of dat er wél behoefte is aan duidelijkheid in de vorm van een diagnose (bijvoorbeeld om passende ondersteuning te kunnen financieren) verwijzen wij door naar fijne collega’s in de tweede lijn (GGZ).

Sinds januari 2015 is de verantwoordelijkheid voor de geestelijke gezondheidszorg voor kinderen overgeheveld naar de gemeentes. Buro Bloei heeft contracten met de gemeenten Amsterdam-Amstelland & Zaanstreek- Waterland. Dit betekent dat vergoeding van de jeugdhulp geboden door Buro Bloei wellicht mogelijk is. Er is echter wel een aantal voorwaarden waaraan moet worden voldaan. Klik hier voor meer informatie.

In principe kan iedere psycholoog, of orthopedagoog met diagnostische bevoegdheid een intelligentietest afnemen, ook bij een kind met een vermoeden van hoogbegaafdheid.
Wél is er bij deze doelgroep een aantal specifieke valkuilen, zoals bijvoorbeeld: onderpresteren op vragen die ‘te makkelijk’ zijn (binnen een intelligentietest wordt op basis van leeftijd bepaald op welk niveau wordt gestart. Regelmatig is dit niveau voor slimme kinderen wat te laag), zoeken naar een ‘addertje onder het gras’ (dat er niet is!), of ‘te moeilijk denken’. Het is belangrijk reacties en gedrag dat hiermee samenhangt te herkennen en hier op de juiste manier op te reageren. Hiermee wordt voorkomen dat het kind op de test minder laat zien, dan waartoe het in staat is.
Wij hebben hiermee veel ervaring en zijn opgeleid om hier zo adequaat mogelijk op te anticiperen in de post universitaire opleiding tot ‘Specialist in Gifted Education’ (Radboud Universiteit Nijmegen).

(Hoog)begaafheidsonderzoek wordt niet standaard vergoed. Om erachter te komen of je voor vergoeding in aanmerking komt is het goed om te weten dat er onderscheid wordt gemaakt tussen onderwijs-gerelateerde hulp en zorg-gerelateerde hulp. 

Vergoeding voor onderwijs-gerelateerde hulp is bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid van de school. In het onderwijs gaan eventuele vergoedingen (zorgarrangement) via de wet Passend Onderwijs. Een IQ-test wordt soms vanuit het onderwijs vergoed, als duidelijk is dat dit noodzakelijk is om de oorzaak van de problemen te achterhalen. Een zorgarrangement wordt meestal aangevraagd door de Intern Begeleider (IB-er) van een school. Het verschilt echter per school wat er precies mogelijk is. Het is altijd de moeite waard dit goed na te vragen en in overleg te gaan met de school. 

De jeugdzorg is sinds 2015 geregeld via de Jeugdwet. Hiervoor is de gemeente het aanspreekpunt, niet de zorgverzekeraar. Heeft je kind zorg, begeleiding of onderzoek nodig vanwege hoogbegaafdheid? Bijvoorbeeld door een psycholoog, of een orthopedagoog. Dan is een vergoeding vaak mogelijk vanuit de Jeugdwet.

In Amsterdam gaat een aanvraag voor vergoeding bij de gemeente meestal via het Ouder- en Kind Team (OKT). In iedere wijk is er een Ouder- en Kindteam waar je terecht kunt. Het OKT gaat met jullie in gesprek om de situatie in te schatten en te kijken of er gespecialiseerde hulp nodig is. Samen maken jullie dan een perspectiefplan. Dit plan geldt als een verwijzing en daarmee kan vervolgens worden aangemeld bij een zorgverlener. De zorgverlener krijgt dan de ‘opdracht’ om aan de gestelde doelen te werken.

Een andere mogelijkheid is een verwijzing via de huisarts. Geef bij de huisarts duidelijk aan welke problemen er zijn, bijvoorbeeld op het gebied van gedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling en welzijn. Zo kan de huisarts de verwijzing onderbouwen en een duidelijke hulpvraag formuleren. De aanvraag van een IQ-onderzoek kan eventueel meegenomen worden in een verwijzing als de huisarts denkt dat testen nodig is om de oorzaak van de problemen te achterhalen. Je kunt echter geen vergoeding aanvragen op alleen ‘onderzoek’ (=een middel). In alle gevallen bepaalt de zorgverlener uiteindelijk, in overleg met ouders, welk(e) middel(en) moet(en) worden ingezet. Dat kan dan een IQ-test zijn, maar dat hoeft niet.

Uiteraard kan wel altijd particulier een onderzoek worden gefinancierd.

Bron: onderwijsconsument

Deze vraag is heel goed en mooi beantwoord door onze collega Yaron Kaldenbach, van www.apollopraktijk.nl. Daarom citeren wij hem: ‘IQ-getallen krijgen vaak pas betekenis als je hierin andere zaken meeneemt zoals de omstandigheden rondom testafname, de observaties tijdens het onderzoek (motivatie, concentratie, vermoeidheid, enz.), schoolresultaten, of uw kind de laatste tijd lekker in zijn vel zit, medicijngebruik, enz. De test geeft een schatting van het niveau van het kind van dat moment. Het kan soms een verklaring bieden voor hoe het de laatste periode is gegaan of helpen bij een voorspelling voor de nabije toekomst (bijvoorbeeld schoolniveau). Een IQ staat niet voor het leven vast en heeft meestal een geldigheidsduur van 1-2 jaar. Intelligentie kan ook binnen bepaalde marges ontwikkelen als een kind gestimuleerd wordt.
Daarnaast is het goed om te weten dat er verschillende methoden voor analyse van de WISC- III bestaan. Hierdoor kan het voorkomen dat u bij een andere instelling of onderzoeker iets andere betekenissen of conclusies kunt aantreffen bij dezelfde getallen. Neemt u bij vragen contact op met degene die bij uw kind het onderzoek heeft uitgevoerd’.

Natuurlijk ken je als ouder je eigen kind het best en moet je het vooral vertellen op een manier die bij jullie en jullie opvoeding/gezin past. Onze tips zijn: vertel het je kind niet al te lang van te voren (dit kan alleen maar spanning oproepen), maak het niet te ‘groot’ en breng het als iets ‘gezelligs’. Onze ervaring is dat kinderen het doorgaans heel leuk vinden om bij Buro Bloei te komen. Ons kantoor is geen klinische setting, maar heeft vooral een ‘huiskamer-uitstraling’.
Verder vinden wij het belangrijk dat kinderen weten dat zij bij ons komen om nóg beter te worden in bepaalde dingen en dat wij ook hun ouders en/of school helpen (de kinderen zijn dus niet de enigen die moeten oefenen). Kinderen moeten geenszins het gevoel hebben dat zij bij ons komen omdat er met hen ‘iets mis’ is. Iedereen heeft vaardigheden waar hij/zij beter in kan worden!

Advies met betrekking tot de opvoeding kan over veel verschillende onderwerpen gaan. Het kan zijn dat je een kind hebt dat heel snel boos wordt en jij als ouder niet weet hoe je daar op een juiste manier op moet reageren. Of je kind eet heel erg slecht en je kunt dat patroon niet doorbreken. Met andere woorden een ‘opvoedadvies’ is op maat. Ouders kunnen met alle vragen die betrekking hebben op opvoeding en ontwikkeling van hun kinderen bij ons terecht. Soms zijn ouders met één consult op weg geholpen, soms zijn er meerdere afspraken nodig. Advies met betrekking tot opvoeding kan worden gegeven in een persoonlijk consult (bij ons op de praktijk, telefonisch of online). Klik hier voor meer informatie.

Het is moeilijk hier een precies antwoord op te geven, daar onze individuele begeleidingen zogenaamd ‘maatwerk’ zijn. Natuurlijk hebben wij algemene protocollen, zie: hier. Echter, de concrete invulling van de oefeningen en te behandelen thema’s verschillen per kind.
Voorbeelden van begeleidingsthema’s zijn: versterken van het zelfvertrouwen, beter worden in contact maken en onderhouden met leeftijdsgenootjes, omgaan met angstige gedachten en gevoelens, beter leren omgaan met fouten maken en het verwerken van verdrietige gevoelens.

Toelating op een school voor voortgezet onderwijs geschiedt immer op basis van het advies van de basisschool. De basisschool baseert dit advies op het beeld dat de school van de leerling heeft, de prestaties van de leerling door de jaren heen en de CITO-eindtoets.
Soms heeft een leerling lager, of anders gepresteerd op de CITO-eindtoets dan werd verwacht, of waartoe de leerling in staat wordt geacht. In sommige gevallen wil de school voor voorgezet onderwijs dan een aanvullend onderzoek, ter bevestiging van de potentie van de leerling. De NIO en de WISC-V zijn hiervoor geschikte instrumenten. De NIO geeft een indicatie van de intelligentie (‘intelligentie-index’) en kan zowel individueel, als groepsgewijs worden afgenomen. De WISC-V is een intensievere test, die alleen individueel kan worden afgenomen. Deze test geeft dan ook een IQ-score.
Wij adviseren altijd om bij de betreffende middelbare school vooraf goed te informeren welke testscores zij accepteren en welke niet.